Το 1995 ο Τέρι Γκίλιαμ παρουσίασε την (κατά την αποψάρα μου πάντα) καλύτερη ταινία επιστημονικής φαντασίας όλων των εποχών, το "12 Πίθηκοι" (ένα κλικ καλύτερο από την "Οδύσσεια του διαστήματος" του τιτανομεγιστοτεράστιου Στάνλεϊ Κιούμπρικ). Χωρίς ιδιαίτερα μεγάλο μπάτζετ, χωρίς εφέ και εντυπωσιασμούς αλλά με ένα mindfuck σενάριο που αποτυπωνόταν τέλεια μέσα από τον φακό του Γκίλιαμ και με μια άρρωστη ατμόσφαιρα να το υποστηρίζει, το "12 Πίθηκοι" ήταν ούτε λίγο ούτε πολύ ένα αριστούργημα.
Τέσσερα χρόνια αργότερα οι αδερφοί Ουατσόφκι παρουσίασαν μια ταινία αν μη τι άλλο πρωτοποριακή αλλά για κανέναν λόγο αριστουργηματική. Το "Matrix" ήταν μια πάρα πολύ καλή ταινία αλλά αυτό που την έκανε τέτοια ήταν τα εφέ της. Ναι, είχε ένα πρωτότυπο σενάριο. Ναι, είχε μια τίμια και με μεράκι προσέγγιση από τους Ουατσόφκσι. Ναι, ήταν μια πολύ καλή ταινία. Το μεγάλο όπλο της όμως ήταν τα εφέ και ο εντυπωσιασμός που προκαλούσαν οι σκηνές της. Αν δεν υπήρχαν αυτά, ο μύθος του Matrix δεν θα ήταν τόσο μεγάλος. Όσο σεβασμό και αν έχω στο Matrix γιατί ξεχωρίζει από τις πατάτες ανάλογου ύφους που βγαίνουν κατά σωρηδόν πρέπει να παραδεχτούμε πως αν η παράγωγη του Matrix ήταν ανάλογη με αυτή των "12 Πίθηκων" μάλλον θα είχε ξεχαστεί γρήγορα.
Πήγα και είδα το "Inception" μόλις στην πρώτη μέρα της προβολής του. Περίμενα πως και πως τον ερχομό του στην Ελλάδα κυρίως λόγω Κρίστοφερ Νόλαν. Ο σκηνοθέτης που δεν έχει γυρίσει ούτε μια μέτρια ταινία μέχρι στιγμής και που έχει χαρακτηριστεί σαν ο "Στάνλεϊ Κιούμπρικ της γενιάς του". Δεν είναι! Και δεν είναι επειδή, όπως είχα παρατηρήσει και σε προηγούμενες ταινίες του, του λείπει ένα συστατικό ώστε αντί να γυρίζει πολύ καλές ταινίες να γυρίζει αριστουργήματα. Είναι λίγο παραπάνω εμπορικός απ' ότι πρέπει. Το "Inception" θα μπορούσε να είναι το νέο "12 Πίθηκοι" με πολύ μεγάλη ευκολία. Το "κοιτάει στα μάτια" και "φλερτάρει" έντονα μαζί του. Το πρόβλημα είναι ότι παράλληλα γυρνάει και κλείνει το μάτι στο Matrix. Δεν μπορεί δηλαδή να κατασταλάξει στο τι ακριβώς θέλει.
Για να μην παρεξηγηθώ, δεν λέω ότι ο Νόλαν αντέγραψε αυτές τις δυο ταινίες. Αναφέρομαι στο κλίμα του Inception, στην ατμόσφαιρά του, στον χαρακτήρα του. Ο Νόλαν μοιάζει να θέλει να δημιουργήσει μια εγκεφαλική ταινία που θα σου γαμήσει το μυαλό μέχρι εκεί που δεν πάει. Δεν μπορεί να αντισταθεί όμως στις εμπορικές σειρήνες του hollywood και προσθέτει περισσότερες mainstream πινελιές απ' ότι πρέπει. Τόσες που δεν εκφράζουν το κοινό το οποίο έχει κερδίσει και στο οποίο απευθύνεται ο Νόλαν.
Το Inception είναι μια ταινία που τρυπάει τον εγκέφαλό σου και μένει εκεί. Το γεγονός ότι βγαίνεις από την αίθουσα και ακόμα νιώθεις πως δεν έχεις ξεπεράσει την ταινία απόλυτα, το γεγονός ότι νιώθεις την ανάγκη να την ξαναδείς άλλη μια φορά, απαλλαγμένος από την αγωνία της πρώτης προβολής ώστε να παρατηρήσεις τις λεπτομέρειές της, να απολαύσεις την ατμόσφαιρά της και να μελετήσεις πιο προσεκτικά το μαεστρικό και τέρμα συμβολικό φινάλε της, είναι η απόδειξη πως το Inception αν μη τι άλλο είναι μια εξαιρετική ταινία. Ένα εγκεφαλικό και κλειστοφοβικό έργο που πραγματεύεται την πολυδιάστατη αντίληψη της πραγματικότητας. Δεν μπορεί ωστόσο να προσεγγίζεται με όρους blockbuster. Ή αν το κάνει σε μερικά σημεία (γιατί για να είμαστε δίκαιοι μερικά εφέ ενισχύουν την ατμόσφαιρα της ταινίας) πρέπει να ξέρει που να το σταματάει. Ο Νόλαν το τραβάει πιο πολύ απ' ότι πρέπει με το "εντυπωσιακό" κομμάτι της ταινίας και κάποια σημεία της μοιάζουν άνισα σε σχέση με την γενικότερη εικόνα της και τελικά κουράζουν. Και πάνω απ' όλα δεν εκφράζουν ένα κοινό που δεν θέλει να εντυπωσιαστεί.
Ο Κρίστοφερ Νόλαν δεν είναι ο νέος Στάνλεϊ Κιούμπρικ για αυτό ακριβώς τον λόγο. Σκέφτομαι πόσο μεγαλύτερη ταινία θα μπορούσε να είναι το Inception στα χέρια του Κιούμπρικ και το καταλαβαίνω. Όταν ο Νόλαν γραψει στα αρχίδια του το Hollywood, τα ευρύτερα κοινά και τις mainstream σκηνές, με βάση τα σενάρια που γράφει και τις ατμόσφαιρες που έχει την ικανότητα να δημιουργεί, απλά θα απογειωθεί σαν δημιουργός. Όταν όμως ενώ θέλει να γυρίσει μια ταινία τύπου "12 Πίθηκοι" δεν μπορεί να αντισταθεί και εν τέλει γλυκοκοιτάει λίγο και το "Matrix", θα μας κάνει μεν να τον παραδεχόμαστε αλλά θα μας αφήνει με το αχ...
